-
คู่มือเกษตร ผัก ผลไม้ อินทรีย์ ความสำคัญของเกษตรอินทรีย์ วางระบบ smart farmer ออร์แกนิค organic
เกษตร ผัก ผลไม้ อินทรีย์ ความสำคัญของเกษตรอินทรีย์ วางระบบ smart farmer ออร์แกนิค organic เกษตรอินทรีย์มีความสำคัญต่อสภาพแวดล้อมโดยรวม ที่มีความปลอดภัยทั้งผู้ผลิต และ ผู้บริโภค รวมทั้งระบบนิเวศวิทยา (คณะกรรมการพัฒนาเกษตรอินทรีย์แห่งชาติ, 2560) สามารถจำแนกได้ดังนี้ 1.4.1 ด้านสุขภาพของผู้บริโภค ปัจจุบันผู้บริโภคได้ตระหนักถึงปัญหาการเจ็บป่วย จากการบริโภคอาหารที่ไม่ปลอดภัย เช่น โรคมะเร็ง โรคไต เป็นต้น เนื่องจากมีการตกค้าง ของยาฆ่าแมลง ยาปฏิชีวนะ และสารเคมีทำให้ผู้บริโภคเปลี่ยนแปลงทัศนคติและให้ความสำคัญ ต่อการบริโภค โดยเลือกซื้ออาหารที่เชื่อว่ามีความปลอดภัย เช่น อาหารที่ผลิตตามแนวทางของเกษตรอินทรีย์หรือแนวทางธรรมชาติมากขึ้น 1.4.2 ด้านสิ่งแวดล้อม เริ่มต้นจากความพยายามในการอนุรักษ์ทรัพยากรและ สภาพแวดล้อม และขยายสู่ความสนใจในเรื่องผลกระทบของเกษตรที่ใช้สารเคมีสังเคราะห์ต่างๆ ที่มีต่อทรัพยากรและสภาพแวดล้อม เช่น ความเสื่อมโทรมของดิน การสูญเสียความหลากหลาย ทางชีวภาพ การเกิดมลพิษและสภาวะโลกร้อน เป็นต้น 1.4.3 ทางเลือกในการทำเกษตรกรรมแบบปลอดภัยของผู้ผลิต เพื่อหลีกให้พ้นจากวัฏจักรเกษตรที่ใช้สารเคมีสังเคราะห์ต่างๆ ที่ก่อให้เกิดปัญหาด้านสุขภาพ สิ่งแวดล้อม รวมถึง ต้นทุนการผลิตที่สูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง ทำให้เกิดแนวคิดของการหาทางเลือก เพื่อทำการเกษตร ในรูปแบบที่เรียกกันว่า เกษตรธรรมชาติเกษตรปลอดสารพิษ เกษตรอินทรีย์ วนเกษตร หรือ เกษตรสีเขียว (Green agriculture) ฯลฯ 1.4.4 การสร้างความสามารถในการแข่งขันของประเทศ สืบเนื่องจากการผลิต เกษตรอินทรีย์เป็นระบบการผลิตที่ค านึงถึงสภาพแวดล้อม รักษาสมดุลของธรรมชาติและ ความหลากหลายทางชีวภาพ โดยมีการจัดการระบบนิเวศที่คล้ายคลึงกับธรรมชาติ หลีกเลี่ยงการใช้สารสังเคราะห์ที่อาจก่อให้เกิดผลเสียต่อสภาพแวดล้อม รวมถึง การน าภูมิปัญญาชาวบ้าน มาใช้ประโยชน์ซึ่งประเทศไทยในฐานะที่เป็นผู้ผลิตและส่งออกอาหารที่สำคัญแห่งหนึ่งของโลก มีความเหมาะสมและมีศักยภาพที่จะเป็นแหล่งผลิตอาหารระบบเกษตรอินทรีย์ เพื่อเสริมสร้าง ขีดความสามารถในการแข่งขันในระดับนานาชาติ
-
การเก็บรักษา ผัก ผลไม้ ส้มโอ การเก็บผลไม้ ผลไม้อินทรีย์
ดัชนีการเก็บเกี่ยว อายุเก็บเกี่ยวที่เหมาะสมของส้มโอ คือ ประมาณ 6.5-7.5 เดือน หลังดอกบานทั้งนี้ขึ้นกับความต้องการของตลาดและระยะเวลาขนส่งหรือเก็บรักษา ส้มโอแก่จะมีต่อมน้ำมันที่ก้นผลห่างและผิวมีนวล ส้มโอที่เก็บเกี่ยวแก่เกินไป ไส้และกลีบจะแตกเนื้อฟ่าม และร่วนเหมือนเมล็ดข้าวสาร อุณหภูมิและบรรจุภัณฑ์ที่เหมาะสมในการเก็บรักษา อุณหภูมิ*(องศาเซลเซียส) ระยะเวลาเก็บรักษา(สัปดาห์) หมายเหตุ 5 1 ส้มโอจะแสดงอาการสะท้านหนาวเมื่อเก็บรักษานานขึ้น โดยผิวจะเปลี่ยนเป็นจุดสีน้ำตาลและขยายขนาดมากขึ้นตามความรุนแรงและอายุการเก็บรักษา 10 5-6 13-15 8 30 1-2 * ความชื้นสัมพัทธ์ 85-95% ส้มโอส่งออกจะผ่านการล้างทำความสะอาดและเคลือบผิว เพื่อช่วยลดการสูญเสียน้ำระหว่างการขนส่งและการวางจำหน่าย สำหรับการบรรจุส้มโอจะบรรจุในกล่องกระดาษลูกฟูก โดยเรียงเพียงหนึ่งหรือสองชั้น และมีกระดาษลูกฟูกคั่นระหว่างผลหรือชั้น ทั้งนี้ขึ้นกับความต้องการของตลาด
-
การเก็บรักษา ผัก ผลไม้ ส้มเขียวหวาน การเก็บผลไม้ ผลไม้อินทรีย์
ดัชนีการเก็บเกี่ยว อายุเก็บเกี่ยวที่เหมาะสมของส้มเขียวหวานคือ ประมาณ 8-9 เดือน หลังจากดอกบาน การเก็บเกี่ยวผลควรใช้กรรไกรตัดที่ขั้วผลทีละผล อย่าใช้แรงดึงเพราะจะทำให้ขั้วหลุดและเกิดเป็นแผลที่ผล ซึ่งเป็นจุดอ่อนที่เชื้อโรคเข้าทำลายได้ง่าย ทำให้ผลเน่าระหว่างเก็บรักษา อุณหภูมิและบรรจุภัณฑ์ที่เหมาะสมในการเก็บรักษา อุณหภูมิ*(องศาเซลเซียส) ระยะเวลาเก็บรักษา(สัปดาห์) หมายเหตุ 5-10 2-4 ส้มจะแสดงอาการสะท้านหนาวเมื่อเก็บรักษานานขึ้น โดยมีอาการเริ่มแรกเป็นจุดสีน้ำตาลกระจายที่ผิว ในอาการรุนแรงจะเป็นพื้นสีน้ำตาลที่ผิวและเปลือกยุบตัว 25 2 อายุเก็บรักษาสำหรับส้มที่ผ่านการเคลือบผิว ส้มที่ไม่เคลือบผิวจะเก็บรักษาได้ประมาณ 7-9 วัน * ความชื้นสัมพัทธ์ 90-95% บรรจุภัณฑ์ที่นิยมบรรจุส้มเพื่อวางจำหน่าย มี 3 ประเภท คือ ถุงตาข่ายกล่องกระดาษลูกฟูก และตะกร้าพลาสติก โดยที่ขนาดบรรจุขึ้นกับเทศกาลและความต้องการของตลาด
-
การเก็บรักษา ผัก ผลไม้ ลำไย การเก็บผลไม้ ผลไม้อินทรีย์
ดัชนีการเก็บเกี่ยว อายุเก็บเกี่ยวของลำไยที่เหมาะสมจะอยู่ในช่วง 6-7 เดือน หลังดอกบานทั้งนี้ขึ้นกับฤดูกาล หากเก็บเกี่ยวเมื่อผลแก่จัดเกินไปเนื้อลำไยจะแห้ง มีสีขาวขุ่นความหวานลดลง และเมล็ดขึ้นหัวหรือเริ่มงอก อุณหภูมิและบรรจุภัณฑ์ที่เหมาะสมในการเก็บรักษา อุณหภูมิ*(องศาเซลเซียส) ระยะเวลาเก็บรักษา(สัปดาห์) หมายเหตุ 0.5-1 4-6 สำหรับลำไยที่ผ่านการรมด้วยซัลเฟอร์ไดออกไซด์ 5 3-4 ลำไยที่ไม่รมด้วยซัลเฟอร์ไดออกไซด์ เมื่อเก็บรักษานานขึ้นผิวจะเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาล เปลือกจะแข็งและเนื้อจะแห้งลง 25-30 0.5-1 * ความชื้นสัมพัทธ์ 90-95% การบรรจุเพื่อส่งออกส่วนใหญ่จะบรรจุในตะกร้าพลาสติก ความจุ 2 หรือ 10 กิโลกรัม ซึ่งจะบรรจุทั้งแบบผลเดี่ยวและผลเป็นช่อ ส่วนการบรรจุขนาดขายปลีกควรใช้ถุงพลาสติก เพื่อช่วยรักษาความสดและชะลอการสูญเสียน้ำ ซึ่งจะทำให้เปลือกลำไยแข็งช้าลง
-
การเก็บรักษา ผัก ผลไม้ ลองกอง การเก็บผลไม้ ผลไม้อินทรีย์
ดัชนีการเก็บเกี่ยว อายุเก็บเกี่ยวที่เหมาะสมของลองกองคือ 12-13 สัปดาห์ หลังดอกบานผลมีสีผิวเหลืองสม่ำเสมอโดยไม่มีสีเขียวปน ผลที่ปลายช่อเริ่มนิ่มลงเล็กน้อย ควรเก็บเกี่ยวผลลองกองในช่วงเช้า หากผลหรือช่อเปียกน้ำต้องผึ่งให้แห้งก่อน ทั้งนี้เพื่อป้องกันการเกิดเชื้อรา การเน่าเสีย และการหลุดร่วงของผล อุณหภูมิและบรรจุภัณฑ์ที่เหมาะสมในการเก็บรักษา อุณหภูมิ*(องศาเซลเซียส) ระยะเวลาเก็บรักษา(วัน) หมายเหตุ < 10 – เกิดอาการสะท้านหนาว โดยผิวจะเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาล ในอาการรุนแรง ผิวจะมีสีน้ำตาลเข้มกลิ่นผิดปกติและเน่าเสีย 15-18 18-28 25 3-4 * ความชื้นสัมพัทธ์ 80-85% บรรจุภัณฑ์สำหรับลองกอง ส่วนใหญ่จะใช้กล่องกระดาษลูกฟูก โดยเรียงช่อผลหนึ่งถึงสองชั้น ส่วนการบรรจุเพื่อขายปลีกสามารถบรรจุถาดแล้วหุ้มด้วยฟิล์มเพื่อรักษาคุณภาพ และลดการชอกช้ำเสียหายจากการจัดเรียง และการเลือกซื้อของผู้บริโภค
-
การเก็บรักษา ผัก ผลไม้ มังคุด การเก็บผลไม้ ผลไม้อินทรีย์
ดัชนีการเก็บเกี่ยว อายุการเก็บเกี่ยวของผลมังคุด คือ ช่วง 11-13 สัปดาห์ (77-91 วัน)หลังดอกบาน หรืออาจใช้การเปลี่ยนแปลงสีผิวเป็นตัวชี้วัดหรือดัชนีเก็บเกี่ยวได้ดังนี้ระยะ 1 สีผิวผลเป็นสีเหลืองหรือเขียวอ่อน และมีจุดสีชมพูกระจายทั่วผล เนื้อยังไม่แยกจากเปลือก ผลที่เก็บเกี่ยวในระยะนี้เรียกว่า“ระยะสายเลือด”ระยะ 2 สีผลเป็นสีเหลืองอมชมพู และมีจุดสีชมพูกระจายทั่วผล เนื้อแยกออกจากเปลือกได้ระยะ 3 สีผิวเริ่มมีสีชมพูกระจายทั่วทั้งผล เนื้อแยกตัวออกจากเปลือกเต็มที่ จัดเป็นระยะที่เหมาะสมสำหรับการเก็บเกี่ยวเพื่อการส่งออกระยะ 4 ผิวผลมีสีแดงหรือน้ำตาลแดง เป็นระยะที่เริ่มสามารถนำมาบริโภคสดและส่งออกระยะ 5 ผิวผลเป็นสีแดงอมม่วง ซึ่งเป็นระยะที่เหมาะสมสำหรับการรับประทานสดภายในประเทศระยะ 6 ผิวผลมีสีม่วง ม่วงเข้ม หรือ สีม่วงดำ เป็นระยะที่เหมาะสำหรับการรับประทานสด และเป็นที่ต้องการของตลาดในออสเตรเลีย อุณหภูมิและบรรจุภัณฑ์ที่เหมาะสมในการเก็บรักษา อุณหภูมิ*(องศาเซลเซียส) ระยะเวลาเก็บรักษา(วัน) หมายเหตุ <5 5 การเก็บรักษานานขึ้น ผลมังคุดจะเกิดอาการสะท้านหนาว คือ สีผิวไม่พัฒนาเข้มขึ้น ในอาการรุนแรงสีผิว ขั้วและกลีบเลี้ยงจะเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาล เปลือกแข็ง เนื้อมีกลิ่นผิดปกติ และเน่าเสีย 8-10 8-10 13-15 14-28 >20 10-14 * ความชื้นสัมพัทธ์ 90-95% นอกจากอุณหภูมิแล้ว กรรมวิธีอื่นหลังการเก็บเกี่ยว เป็นต้นว่าการรมด้วยสารเมทธิลโบรไมด์ จะมีผลกระทบทำให้อายุการเก็บรักษาของมังคุดสั้นลงได้สำหรับการบรรจุภัณฑ์ที่ช่วยให้มังคุดคงความสดได้ดี คือ การบุกล่องด้วยถุงหรือฟิล์มพลาสติก