ฝรั่งเศสคือประเทศที่มีผลผลิตทางการเกษตรและการแปรรูปสินค้าเพื่อส่งออกมากที่สุดในโลก และยังให้ความสำคัญอย่างมากในเรื่องการรักษาสภาพแวดล้อมด้วยการกำหนดลิขสิทธิ์ทางภูมิศาสตร์ขึ้นเพื่อควบคุมคุณภาพและเอกลักษณ์ของวัตถุดิบตั้งแต่ดินน้ำ อากาศไปจนถึงการแปรรูปอาหาร ทำให้เกษตรกรของประเทศสามารถมีรายได้ที่มั่นคง และมีอำนาจต่อรองในระบบเศรษฐกิจได้อีกด้วย ถือเป็นความสำเร็จที่ใช้ระยะเวลาในการพัฒนาอย่างต่อเนื่องมานับร้อยๆ ปี ส่วนในประเทศไทยของเราหลังจากเรียนรู้และผ่านการลองผิดลองถูกกับการทำการเกษตรแบบมหภาคมาแล้วปัจจุบันเกษตรกรบางส่วนเริ่มหันมาสนใจการทำการเกษตรแบบผสมผสานมากขึ้น ปฏิเสธไม่ได้ว่าการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นนี้ส่วนหนึ่งมาจากการทรงงานของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 ที่ทรงปูทางเรื่องการเกษตรแบบผสมผสาน เน้นการทำการเกษตรแบบพอเพียงเพื่อต่อยอดไปสู่การเกษตรแบบสหกรณ์ค่อยๆ พัฒนาให้เกษตรกรเป็นผู้คิดรูปแบบของการทำการเกษตรขึ้นเองและต่อรองกับโลกได้ แม้ปัจจุบันยังทำได้แค่ในการเกษตรหน่วยเล็กๆแต่ก็มีแนวโน้มว่าหากเกษตรกรได้รับการส่งเสริมอย่างต่อเนื่อง เกษตรกรไทยจะมีความรู้ความสามารถในการจัดการตนเองได้ดีขึ้น ส่วนการเกษตรในระดับมหภาคที่ต้องก้าวต่อไปเราเริ่มเห็นการขยับตัวที่จะใช้เทคโนโลยีเข้ามาช่วยเหลือทั้งผู้ประกอบการและเกษตรกรในหลายๆ ด้านที่เป็นประโยชน์มากขึ้น เช่น การปรับปรุงพันธุ์พืชให้สามารถต้านทานสภาพอากาศที่แปรปรวนได้มากขึ้น เริ่มมีการส่งเสริมการวิจัยพัฒนาระบบพยากรณ์และเตือนภัยสำหรับการผลิตทางการเกษตร เป็นต้นว่า การเตือนภัยการระบาดของแมลงศัตรูพืช การพัฒนาความรู้ในด้านชีววิทยาเพื่อลดการพึ่งพาสารเคมีให้น้อยลงในระยะยาวรวมถึงมีความพยายามในการคัดเลือกเชื้อพันธุกรรมพืชที่มีคุณภาพจัดเป็นหน่วยเก็บพันธุกรรม และสนับสนุนชุมชนให้รวบรวมพันธุ์พืชท้องถิ่นไว้เพื่อใช้ประโยชน์ในด้านต่างๆ มีการจัดตั้งระบบคัดเลือกลักษณะที่ปรากฏอย่างรวดเร็ว (High Throughput Phenotyping Screening) เพื่อศึกษาสรีรวิทยาของพืช และให้เกิดความรู้ไปสู่การปรับปรุงพันธุ์และงานทางด้านเทคโนโลยีเกษตรแม่นยำ มีการเก็บข้อมูลอย่างเป็นระบบมากขึ้นเพื่อเป็นคลังสำหรับการแก้ปัญหาระยะยาว และสร้างเครือข่ายของเกษตรกรโดยใช้เทคโนโลยีเข้าช่วย ฝ่ายผู้บริโภคเองก็กำลังตื่นตัวเกี่ยวกับการหวนกลับสู่ธรรมชาติและมองหาสิ่งที่ปลอดภัยให้ตัวเองมากที่สุดแน่นอนว่าความต้องการที่จะหวนกลับไปหาธรรมชาติลักษณะนี้ก็ต้องพึ่งพาเทคโนโลยีมากขึ้นในการช่วยประหยัดทรัพยากร เพื่อความยั่งยืน และเพื่อจะไม่ทิ้งภาระให้คนรุ่นหลัง ทั้งหมดล้วนเป็นภาคใหม่ของการเกษตรไทยที่น่าติดตามแบบไม่ควรกะพริบตา โลกที่หิวโหย 300ล้านคนเป็นตัวเลขของเด็กๆ ทั่วโลกที่ยังอยู่ในภาวะขาดแคลนอาหาร(อ้างอิงจากตัวเลขขององค์การอาหารและการเกษตรแห่งสหประชาชาติ FAO) The Most Innovative Country in Food Techสหรัฐอเมริกาอินเดียจีนเยอรมนีและสหราชอาณาจักรคือ5ประเทศที่มีการลงทุนเรื่องนวัตกรรมอาหารสูงที่สุดในโลก Tech in Food IndustryBig Data, การใช้ส่วนประกอบใหม่ๆ ในการปรุงอาหารและเทคโนโลยีการผลิตอาหารเพื่อทดแทนสิ่งเดิมเป็น 3 เรื่องที่ผู้ผลิตให้ความสนใจมากในอุตสาหกรรมการเกษตรแบบมหภาค From Lab to Table Biotechnologies Applied to Food, Farming Technology และ Artificial Foods เป็นนวัตกรรมด้านอาหารที่เชื่อว่าจะสามารถลดปัญหาเรื่องอาหารไม่พอเลี้ยงคนได้ เนื่องจากมีการคาดการณ์กันว่าในค.ศ. 2100 โลกอาจมีประชากรอยู่ราว 10,000 ล้านคน

ปี 2561 ประเทศไทยจัดอยู่ลำดับที่ 45 ของโลกในฐานะประเทศที่มีความมั่นคงทางอาหาร ซึ่งวัดจากความสามารถในการผลิตและการเลี้ยงดูประชากรในประเทศดูแล้วอาจไม่ได้เลวร้ายมากนักที่เราเป็นประเทศใน 50 อันดับแรกของโลกที่พอเลี้ยงตัวเองได้แต่กระนั้นสิ่งที่น่าคิดสำหรับการเกษตรในบ้านเราก็คือส่วนมากยังเป็นเกษตรกรรมที่เน้นการพึ่งพิงธรรมชาติการเพาะปลูกแบบอาศัยน้ำฝนขาดการปรับตัวที่รวดเร็วพอที่จะรับมือเมื่อเกิดภัยธรรมชาติขึ้น ทำให้เราตกอยู่ในสภาพตั้งรับตลอดเวลามากกว่าจะเตรียมพร้อม ซึ่งนั่นเป็นเรื่องที่น่าห่วงสำหรับความมั่นคงในอนาคต ยกตัวอย่างเช่น การเกิดวิกฤติภัยแล้งทั่วโลกในปี 2550-2551 ทำให้เกิดภาวะพืชผลทางการเกษตรมีราคาสูงขึ้นกว่าปกติถึง 30% ครั้งนั้นเกิดการจลาจลแย่งชิงอาหารใน 32 ประเทศ และมีอย่างน้อย 2 รัฐบาลที่ถูกประชาชนโค่นล้มเนื่องจากเหตุวิกฤติดังกล่าว คือประเทศเฮติ และประเทศมาดากัสการ์ อีกทั้งยังส่งผลกระทบต่อหน่วยอื่นๆ ของสังคมจนเกิดความปั่นป่วนระส่ำระสายในโลกราคาพลังงานถีบตัวสูงขึ้นตามวิกฤติอาหาร และท้ายที่สุดทั่วโลกจึงต้องหันกลับมาทบทวนถึงต้นตอของปัญหาซึ่งแท้จริงแล้วทั้งหมดเกิดจากภาวะแห้งแล้งที่มีสาเหตุจากความผิดปกติของสภาพอากาศของโลกนั่นเอง ไม่ถึง 10 ปีที่ผ่านมาประเทศไทยเคยเกิดปัญหาภัยแล้งอย่างหนักเมื่อ ปี 2553 ภัยแล้งดังกล่าวครอบคลุมถึง 60 จังหวัด ทำลายพื้นที่การเกษตรไปเกือบ 2 ล้านไร่ สร้างมูลค่าความเสียหายประมาณ6,000 ล้านบาท ปีถัดมาอุทกภัยใน ปี 2554 ก็ทำให้สูญเสียพื้นที่เพาะปลูกไปเกือบ 8 ล้านไร่ มูลค่าความเสียหายกว่า 32,000-54,000 ล้านบาท ทั้งภัยแล้งและภัยน้ำท่วมทาให้ผลผลิตมีน้อย ไม่พอต่อความต้องการราคาจึงพุ่งสูงลิ่ว นอกจากนี้ยังเกิดโรคระบาดตามมาเช่น เพลี้ยกระโดดที่เริ่มดื้อยาทำความเสียหายให้นาข้าวกว่า 8 แสนไร่ เกิดภาวะมะพร้าวแพง ยางพาราถูก ปาล์มราคาผันผวน ฯลฯ ปรากฏการณ์ต่างๆ เหล่านี้ทาให้องค์การอาหารและ การเกษตรแห่งสหประชาชาติ (Food and AgricultureOrganization of the United Nations – FAO) ต้องเรียกประชุมฉุกเฉินเมื่อวันที่ 24 กันยายน พ.ศ. 2553 ก่อนจะเปิดเผยว่า ดัชนีราคาอาหารโลกทั้งข้าวเจ้า ข้าวสาลีข้าวโพด ธัญพืชอื่นๆ ตลอดจนน้ำตาลและเนื้อสัตว์พุ่งสูงทุบสถิติอย่างที่ไม่เคยปรากฏมาก่อน และสิ่งที่น่าเป็นห่วงกว่านั้นคือ ทั้งเกษตรกรและผู้ประกอบการด้านการเกษตรของประเทศไทยมองเรื่องนี้ว่าประเทศไทยได้ประโยชน์ แต่แท้จริงแล้วในระยะยาวหากเราไม่เตรียมตัวเพื่อรับมือกับวิกฤติที่จะเกิดขึ้น หรือเตรียมเกษตรกรไทยและผู้ประกอบการให้พร้อมสำหรับการเผชิญวิกฤติอาหารครั้งใหม่(ซึ่งไม่น่าจะนานเมื่อพิจารณาจากความแปรปรวนของสภาพอากาศ)ประเทศไทยเราก็อาจกลายเป็นผู้ได้รับผลกระทบเสียเอง ทั้งในแง่ของผู้ผลิตอาหาร และภาพลักษณ์การเป็นดินแดนแห่งความอุดมสมบูรณ์ของรสชาติ ยิ่งกว่านั้นปัจจุบันสินค้าการเกษตรที่ส่งออกของประเทศไทยยังคงเป็นรูปแบบสินค้าปฐมภูมิมากกว่าสินค้าแปรรูป ซึ่งถือเป็นเรื่องน่าเสียดายเมื่อคิดถึงวัตถุดิบที่เรามีว่าสามารถแปรรูปและต่อยอดได้อีกมาก แต่กลับไม่ถูกนำมาใช้ประโยชน์เพื่อเพิ่มมูลค่ามากเท่าที่ควรแล้วประเทศไทยเราจะทำอย่างไรต่อไป

หากถามว่าเกษตรกรไทยต้องการอะไรมากที่สุดในตอนนี้ คำตอบอาจไม่ใช่เงิน สิ่งที่เกษตรกรไทยต้องการคือความรู้ เทคโนโลยี และการตลาด ที่ช่วยให้พวกเขาสามารถผลิตและขายผลผลิตได้ในราคาที่เหมาะสมและเป็นธรรม รวมทั้งเตรียมพร้อมเพื่อจะรับมือกับการเปลี่ยนแปลงของโลกอย่างไรก็ตามการจะเดินไปข้างหน้าได้ถูกทางนั้นเราต้องมาทำความเข้าใจกับสิ่งที่ผ่านมาเสียก่อนว่าเกิดอะไรขึ้นกับเกษตรกรไทย แม้ว่าอาหารไทยจะมีความหลากหลายของรสชาติและหน้าตา แต่กระบวนการผลิตพืชผลทางการเกษตรของไทยกลับเป็นสิ่งที่ตรงกันข้าม เพราะเกษตรกรถูกส่งเสริมให้ปลูกพืชเชิงเดี่ยวมาเป็นเวลานาน นับตั้งแต่เริ่มมีแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับแรกซึ่งเน้นการผลิตพืชเชิงเดี่ยวแบบเน้นปริมาณ เพื่อตอบสนองความต้องการของการบริโภคในระดับโลกเรียกได้ว่าเป็นคลื่นลูกที่ 1 ของการเปลี่ยนแปลงในการทำเกษตรกรรมแบบสมัยใหม่ เทคโนโลยีที่ใช้ในยุคนั้นคือปุ๋ยเคมีและเครื่องจักรกลทางการเกษตร เวลาต่อมาก็เริ่มมีระบบจ้างแรงงานทำงานในไร่สำหรับการทำไร่ขนาดใหญ่ รวมถึงการทำ Contract Farming ฯลฯ ซึ่งเป็นการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ของระบบการเกษตรในประเทศไทยที่กำลังจะผลักดันตัวเองเข้าสู่อุตสาหกรรมการผลิตอาหารอย่างจริงจัง หากมองในแง่ดีก็คือเกษตรกรดูเหมือนจะมีโอกาสในการทำมาหากินมากขึ้น ทว่าเมื่อมีด้านบวกก็ต้องมีด้านลบ เพราะอีกด้านหนึ่งนั้นสิ่งที่ตามมากับการพัฒนาคือ ทั้งหมดทำให้ต้นทุนการผลิตสินค้าการเกษตรสูงขึ้นปัญหาโรคระบาดเริ่มตามมา เพราะการปลูกพืชเชิงเดี่ยวทำให้ศัตรูตามธรรมชาติทั้งวัชพืชและแมลงมีมากขึ้น ปัญหาแมลงรบกวนเริ่มดื้อยา และเกิดความผันผวนของธรรมชาติซึ่งทำให้เกษตรกรไทยต้องพึ่งพาเทคโนโลยีจากภายนอกอย่างเดียว จึงตกเป็นเครื่องมือของบริษัทขนาดใหญ่การทำ Contract Farming ที่เกิดขึ้นในเวลาต่อมาจึงทำให้เกษตรกรส่วนมากถูกผูกขาดอยู่กับบริษัทเพียงไม่กี่ราย และยังส่งผลต่อเรื่องสิ่งแวดล้อมก่อให้เกิดปัญหาตามมา เนื่องจากการปลูกพืชเชิงเดี่ยวเป็นเวลานานทำให้ดินเสื่อมสภาพ และเกษตรกรเองไม่ได้มีทางเลือกมากพอที่จะทำการเกษตรแบบอื่นๆ การทำเกษตรกรรมลักษณะนี้ทำให้เกษตรกรไม่สามารถนำองค์ความรู้ต่างๆ มาบูรณาการเพื่อปรับใช้ได้อย่างเหมาะสมกับตนเอง ความไม่รู้ทำให้เกษตรกรเริ่มไม่ประสบความสำเร็จในการทำการเกษตรจึงเกิดปัญหาหนี้สินตามมา เกษตรกรเริ่มเป็นหนี้และอยู่ในสภาพติดล็อก คือจะกลับไปปลูกพืชแบบเดิมก็ไม่ได้เพราะมีหนี้สิน จะก้าวไปข้างหน้าเพื่อให้ทันโลกก็ไม่ได้อีก เพราะไม่มีความรู้ที่มาจากความเข้าใจอย่างแท้จริงแล้วเราจะเดินไปทางไหนดี